Trước tình trạng vô sinh hiếm muộn ngày càng gia tăng, rất nhiều người đã lựa chọn bảo quản tinh trùng, gửi tinh trùng vào các ngân hàng trữ lạnh tinh trùng, “để dành giống cho tương lai”, phục vụ cho việc điều trị hiếm muộn hoặc bảo tồn khả năng sinh sản sau này.
1. Trữ lạnh tinh trùng là gì?
Trữ lạnh tinh trùng là kỹ thuật bảo quản tinh trùng ở nhiệt độ rất thấp (thường ở – 196oC), giúp bảo quản tinh trùng trong một thời gian dài. Tại nhiệt độ này, các hoạt động của tế bào bị tạm ngưng hoàn toàn. Trữ lạnh tinh trùng được xem là thành công nếu tinh trùng trở lại hoạt động sống bình thường ở nhiệt độ 37oC, không có tổn hại về cấu trúc và chức năng.
2. Các trường hợp nên trữ lạnh tinh trùng
Tùy thuộc vào tình trạng thực tế của bệnh nhân, bác sĩ sẽ xem xét và cùng bệnh nhân thống nhất có nên trữ lạnh tinh trùng hay không. Nhưng thông thường các đối tượng sau nên thực hiện phương trữ lạnh tinh trùng:
- Đối tượng đầu tiên nên thực hiện phương pháp này là các bệnh nhân chết não. Sau đó, là các bệnh nhân ung thư trước khi bắt đầu điều trị bằng hóa chất, tia xạ để tránh làm ảnh hưởng chất lượng tinh trùng;
- Các trường hợp trước khi thắt ống dẫn tinh hay phẫu thuật chuyển giới, phòng khi sau này muốn có con lại;
- Những trường hợp mắc các bệnh lý như teo tinh hoàn do từng mắc quai bị (làm giảm mật độ tinh hoàn, nguy cơ vô sinh cao) hay gặp vấn đề liên quan đến bộ phận sinh dục;
- Những người làm việc trong các lĩnh vực, môi trường có nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, như xây dựng, lái xe (nguy cơ tai nạn); thợ máy, cứu hỏa (nhiệt độ); người thường xuyên tiếp xúc nhiều với các chất hóa học, phóng xạ;
- Bệnh nhân không gặp những trường hợp trên nhưng vẫn muốn bảo quản tinh trùng.
3. Quy trình trữ lạnh tinh trùng
Nguyên tắc của phương pháp đông lạnh tinh trùng là làm giảm nhiệt độ chứa mẫu tinh trùng xuống nhiệt độ thấp nhất, thường là – 196oC. Hầu hết các hoạt động sinh học của tinh trùng đều bị tạm ngừng, bao gồm cả các phản ứng sinh hóa và hoạt động trao đổi chất. Nhờ đó, tinh trùng có thể được bảo quản trong thời gian dài.
Theo Hiệp hội Ngân hàng mô Hoa Kỳ, mục tiêu của trữ lạnh tinh trùng là tỷ lệ tinh trùng di động sau bảo quản lạnh so với trước bảo quản lạnh phải đạt trên 50%. Tại Việt Nam, thành công của quá trình trữ lạnh tinh trùng còn được đánh giá thông qua khả năng sống sót của tinh trùng sau khi rã đông, trở lại điều kiện sống bình thường.
Quá trình bảo quản tinh trùng bằng phương pháp trữ lạnh được tiến hành bởi một quy trình nghiêm ngặt, qua nhiều bước thực hiện:
- Trước tiên, bệnh nhân sẽ được thực hiện các xét nghiệm lâm sàng nhằm loại trừ các bệnh lây nhiễm như HIV, viên gan, giang mai, để lấy được mẫu tinh trùng chất lượng nhất.
- Mẫu tinh trùng sẽ được thu thập bằng cách thủ dâm rồi cho vào lọ khử trùng đặc biệt, tránh các chất bôi trơn dính vào tinh trùng. Thời điểm lý tưởng nhất để thu thập tinh trùng trữ lạnh là cách 3 – 5 ngày kể từ lần xuất tinh cuối cùng cho đến ngày lấy mẫu. Trong trường hợp đặc biệt, người nam giới không thể tự lấy mẫu được, các bác sĩ có thể thực hiện lấy tinh trùng bằng chọc hút tinh trùng từ mào tinh hoàn thông qua da, chọc hút tinh trùng hoặc chiết xuất tinh trùng từ tinh hoàn. Bác sĩ luôn cố gắng giảm thiểu số lần thực hiện kỹ thuật lấy tinh trùng.
- Các mẫu tinh trùng sau khi kiểm tra, xử lý cẩn thận trong phòng lab với điều kiện vô trùng, hạ nhiệt theo chu trình và bảo quản trong các bình chứa nitơ lỏng ở nhiệt độ – 196o
- Mỗi người nam giới có thể có nhiều mẫu tinh trùng, tùy thược vào số lượng và chất lượng tinh trùng khi lấy. Hầu hết, nam giới trữ lạnh khoảng 2 – 5 mẫu tinh trùng.
- Khi có nhu cầu sử dụng, tinh trùng sẽ được rã đông và tiến hành thực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản.
Khi được bảo quản ở nhiệt độ – 196oC, tinh trùng ở trạng thái ngưng hoạt động. Trên lý thuyết, không có giới hạn về mặt thời gian mà tinh trùng có thể lưu trữ ở trạng thái đông lạnh, mẫu tinh trùng có thể được bảo quản trong nitơ lỏng hàng thập kỉ, thậm chí cả thiên niên kỉ. Tuy nhiên, thời gian bảo quản tiêu chuẩn cho tinh trùng thường là 10 năm.
Tìm hiểu thêm về các dòng tủ lạnh âm sâu trong bảo quản lưu trữ tế bào.
4. Các lưu ý khi thực hiện trữ lạnh tinh trùng
Sự thành công của việc đông lạnh tinh trùng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan và chủ quan, liên quan tới cả bệnh nhân và kỹ thuật viên xét nghiệm. Chất lượng tinh trùng trước khi trữ lạnh, chất bảo quản và nồng độ chất bảo quản, nhiệt độ trữ đông và rã đông là một số yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến thành công của quá trình trữ lạnh tinh trùng. Để thu được kết quả tinh dịch đồ chính xác nhất, bệnh nhân cần lưu ý một số điểm sau:
- Kiêng xuất tinh từ 2 – 7 ngày trước khi xét nghiệm
- Mẫu tinh trùng được lấy bằng phương pháp thủ dâm. Trong trường hợp không thể lấy mẫu theo cách này, bệnh nhân có thể sử dụng bao cao su chuyên dụng (không bôi trơn, không chất tiệt trùng). Khi bệnh nhân không thể tự lấy được thì mới cần bác sĩ can thiệp các thiệp bằng các biện pháp kỹ thuật.
- Không lấy mẫu tinh trùng vào những ngày ốm, sốt, uống nhiều rượu bia …
- Mẫu tinh trùng nên được lấy tại cơ sở y tế. Nếu lấy mẫu tại nhà, mẫu tinh trùng cần được bảo quản trong điều kiện nhiệt độ phòng (25 – 27oC) và chuyển ngay đến cơ sở xét nghiệm trong thời gian không quá 1 giờ kể từ lúc xuất tinh.
5. Tinh trùng trữ lạnh có hiệu quả không
Trên thực tế, kỹ thuật quản quản tinh trùng đã minh chứng được hiệu quả và đem lại hạnh phúc cho rất nhiều cặp vợ chồng. Theo các báo cáo cho thấy, đã có không ít trẻ em khỏe mạnh được sinh ra từ phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm với tinh trùng đông lạnh 21 năm và nhiều trẻ em được sinh ra từ phương pháp thụ tinh nhân tạo với tinh trùng đông lạnh 28 năm.
Trẻ em được sinh ra bằng phương pháp thụ tinh nhân tạo và thụ tinh trong ống nghiệm với tinh trùng được lưu trữ lạnh trong một thời gian, so với những đứa trẻ thụ thai một cách tự nhiên cho thấy không có sự khác biệt về bất thường di truyền hay sức khỏe (cân nặng lúc mới sinh, tỷ lệ giới tính nam – nữ, tỷ lệ sinh non, tỷ lệ chết khi sinh, bất thường nhiễm sắc thể hay các dị tật bẩm sinh khác).
Khả năng sinh sản của con người đang bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như ô nhiễm môi trường, thực phẩm không đảm bảo an toàn, cũng như lối sống không lành mạnh. Phương pháp bảo quản tinh trừng đã mở ra hy vọng cho rất nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn, mang ý nghĩa vô cùng quan trọng trong duy trì khả năng sinh sản và đem lại hạnh phúc cho nhiều gia đình.